Eind februari 2022: Vlaanderen zoekt opvanggezinnen voor Oekraïners die de oorlog in hun land ontvluchten. Mijn echtgenoot en ik zijn het er snel over eens. De kinderen zijn al enkele jaren het huis uit en de bovenverdieping staat nagenoeg ‘leeg’ dus waarom niet. Zo gezegd, zo gedaan: we laten de gemeente weten dat we opvangplaats hebben voor 2 à 3 personen.
‘Is genoteerd maar ‘t zal nog niet voor direct zijn…’
Zaterdagvoormiddag 12 maart 2022: ‘Wij verwachten tegen vanavond een gezin van drie: 2 volwassen vrouwen en een kind. Is dat OK voor jullie?’
Uiteraard is het OK, alleen… ik ben in volle voorbereiding van een receptie deze avond en onze bovenverdieping is eigenlijk helemaal nog niet ‘leeg’ en op dit moment meer ‘zolder’ dan ‘logeerkamer’.
Een licht gevoel van paniek overvalt me en ik laat de rest van de receptievoorbereiding over aan collega’s en haast me terug naar huis om in allerijl op zijn minst de weliswaar grote ex-slaapkamer van mijn dochter én de badkamer netjes te krijgen…
Alles wordt leeggemaakt, netjes gepoetst, lakentjes op de bedden (nog een leuk kinderlakentje van vroeger zodat dat kindje zich snel thuis voelt…) en dan haast ik me terug naar mijn receptie.
Zaterdagavond 12 maart 2022: Manlief belt om te zeggen dat ‘ze’ zijn aangekomen op het gemeentehuis van Lede en dat ze binnen een half uurtje bij ons thuis zullen zijn. Ik haast me nogmaals naar huis… En inderdaad: rond 20u stappen ogenschijnlijk drie volwassen vrouwen ons huis binnen. Drie? Ja, het ‘kindje’ blijkt een dochter van bijna 18 te zijn. Een beetje beschaamd denk ik aan het kinderlakentje op het 3de bed.
Samen met Olana, de vriendelijke poetsdame van de gemeente die Oekraïens spreekt, kunnen we een beetje converseren en de belangrijkste vragen stellen: ‘Hebben ze al gegeten?’ ‘Lusten ze spaghetti?’ ‘Zijn ze moe?’ ‘Willen ze eerst douchen?’ Na het avondmaal gaan onze 3 vriendelijke en duidelijk dankbare gasten vrij snel naar boven voor hun eerste nacht onder ons dak.
Het is de start van een verrassend en leerrijk avontuur. Ik beperk me tot enkele anekdotes en ervaringen om een aantal levenslessen te verduidelijken…
Les 1: Communiceren is niet moeilijk
Zelfs terwijl je elkaars taal niet kent, vormt communiceren geen enkel probleem zolang je elkaar écht wil begrijpen: gebarentaal; voorwerpen tonen en benoemen en uiteraard google translate, gesproken of geschreven. Alles draagt bij tot een goede communicatie… zolang het internet werkt en er wifi is.
Tot onze scha en schande bleek dit in ons gemeentehuis niet overal het geval waardoor de communicatie rond die o zo belangrijke eerste informatie soms met horten en stoten verliep…
Les 2: Wat je zelf doet, doe je beter.
‘Onze’ Oekraïners waren van de eersten in ons land. Ze werden vanuit Brussel onmiddellijk aan de gemeente Lede toegewezen en zouden rechtstreeks daar worden ingeschreven. Maar toen veranderde de federale procedure en moesten Oekraïners eerst in Brussel een attest krijgen voordat ze in de gemeente konden worden ingeschreven.
Ons drietal viel door de mazen van het administratieve net. Pas wanneer manlief na 2 weken tevergeefs wachten zelf met hen naar Brussel reed, daar met hen de nodige attesten verzamelde, konden ze wettelijk in onze gemeente worden ingeschreven (en kwamen ze in aanmerking voor financiële steun).
Les 3: Iedere Belg gelijk voor de wet. Telt dit dan ook voor Oekraïners?
Elke gemeente kon autonoom beslissen op welke manier ze logistieke en financiële ondersteuning voorzagen voor deze vluchtelingen én hun gastgezinnen (terwijl de overheidssubsidies voor de opvang van Oekraïners overal hetzelfde was…).
Laat ons zeggen dat de onze niet de meest optimale zijn/waren t.o.v. sommige buurgemeenten.
Les 4: In Vlaanderen kan je met een leefloon beter niet werken dan halftijds werken?
Na enkele weken in ons huisje, sloegen onze dames stilaan de vleugels uit. De jongste telg – ondertussen 18 – volgde lessen in het SMC en de andere twee gingen naast hun lessen Nederlands (ze hadden 4 namiddagen per week cursus) op zoek naar een beetje werk. Via een lokaal poetsbedrijf konden ze 4 halve dagen per week poetsen. Mooie aanvulling op hun kleine financiële tegemoetkoming. Dachten ze. Want toen ze hun loonfiche van de eerste maand binnen brachten bij het OCMW bleek dat ze alle recht op ondersteuning verloren… Kortom, ze gingen voor 5 euro extra 4 halve dagen per week poetsen. Meer zelfs… door het verlies aan ondersteuning verloren ze ook de tussenkomst voor medische onkosten, inschrijvingsgeld voor de Nederlandse lessen en andere terugbetaalbare onkosten en hadden ze uiteindelijk minder inkomen dan ervoor.
Dit principe geldt blijkbaar voor al wie ondersteuning krijgt vanuit het OCMW, maar erg motiverend en inspirerend werkt dit toch niet. Dit kan anders, denk ik dan.
Les 5: ‘Ge moet niet schoon zijn om chance te hebben’
Wij zijn blij met onze 3 Oekraïners. Vanaf dag 1 was er een goede verstandhouding en voelden we elkaar goed aan. De ene dag kookten mijn man of ik en deden zij samen de afwas. De andere dag was het omgekeerd. We leerden elkaars (eet)gewoontes kennen en proefden elkaars gerechten. We keken samen naar het nieuws en lieten samen een traan om de trieste beelden vanuit Kiev en Boetsja. We keken samen naar het Eurovisiesongfestival en waren samen fier op de Oekraïense overwinning. Zij leerden onze familie kennen en wij de hunne. Via GSM en foto’s. Kortom, we deelden lief en leed.
Ondertussen hoorden we echter schrijnende verhalen bij andere Leedse gastgezinnen. Van boze, ondankbare vrouwen en kinderen die het gastgezin als een hotel beschouwden of zelfs het gastgezin terroriseerden… Wij prezen ons gelukkig met ‘onze Oekraïentjes’…
Maar heel geleidelijk zochten zij wat meer autonomie. Wij plaatsten eerst boven een kleine kitchenette, met frigo, diepvriezer en (microgolf)oven waardoor ze zelf het ontbijt en een broodmaaltijd konden voorzien. Dan ruimden we ook samen de ex-slaapkamer van mijn zoon op waardoor tante Tanja afzonderlijk kon logeren, weg uit de kamer van haar schoonzus en nichtje. En uiteindelijk zochten en vonden ze een eigen huurappartement in Lede.
We hebben nog steeds contact en we helpen elkaar want zelfs met de Nederlandse lessen 2.0 is het voor hen nagenoeg onmogelijk om bijv. een aansluiting voor de elektriciteit aan te vragen, of de afrekening van het water, of om de bank-app te gebruiken…
Of ik dit opnieuw zou doen? Volmondig JA!
Deze ervaring leerde ons eens te meer dat er in ons land op alle niveaus nog véél werk aan de winkel is. Werk om kafkaiaanse toestanden uit de wereld te helpen, werk om sociaal onrecht uit de wereld te helpen en werk om iedere inwoner een menswaardig bestaan te garanderen. En dat werk begint bij jezelf, bij wat jij daar als individu kan toe bijdragen en met hoe je de mensen rondom jou kan begeesteren en motiveren om mee te werken.
Want… samen kunnen mensen meer!
